Ortodonti bir diş hekimliği uzmanlık alanı olup, latince düzgün diş anlamına gelir. Ortodonti her türlü diş düzensizliği ve çene bozukluklarını teşhis eder, önlemeye çalışır ve tedavi eder.
Ortodontik tedavilerin çoğunlukla estetik amaçla yapıldığı düşünülse de pek çok hedefe hizmet eder:
- çapraşıklıkların düzeltilmesiyle dişler daha kolay temizlenir, çürük potansiyeli azalır.
- Dişlerin düzelmesiyle dişeti hastalıkları önlenir ve tedavi edilir.
- Daha iyi bir çiğneme sağlanır.
- Eklem problemleri önlenir ve şikayetler iyileştirilir.
- Konuşma bozukluğuna yol açabilecek diş bozuklukları giderilir.
- Estetikle birlikte bireylerin kendine güveni artar, psikolojik faydaları vardır.
- Bazen de daha iyi protezler yapılabilmesi için proteze hazırlık amacıyla ortodontik tedavi yapılabilir.
- Diş eksikliklerinde boşluklar kapatılarak protez ihtiyacı ortadan kaldırılabilir.
Ortodontik tedavi yöntemleri:
- Hareketli apereyler
- Sabit apareyler
- Hareketli apereyler; hasta tarafından takılıp çıkartılabilen, genellikle basit diş hareketlerinde kullanılan plaklardır.
- Alışkanlık kırıcı apareyler
- Vidalı apareyler
- Şeffaf plaklar
- Fonksiyonel apareyler
- Sabit apareyler; ortodontist tarafından dişler üzerine özel yapıştırıcılar kullanılarak yapıştırılan, tedavi boyunca çıkarma şansı olmayan diş telleridir. Dişler üzerine yapıştırılan parçalara braket denir. Braketler metal ya da porselen olabilir.
Aynı zamanda braketler dişlerin iç ya da dış yüzeylerine de yapıştırılabilir. Uygun vakalarda braketlerin dişlerin iç yüzeyine yapıştırılması, hastanın tedavi süresince mevcut görüntüsünü korumasını sağlar
Sabit tedaviler çekimli ya da çekimsiz yapılabilir. Çekim kararı vakanın estetik ve fonksiyonel ihtiyaçlarına bağlıdır.
Ortodontik tedaviler sırasında çeneler arası bozuklukların düzeltilmesinde bazen ağız dışı apareyler de kullanılmaktadır.
Ortodontik Bozukluklar
- Dişsel bozukluklar
- İskeletsel bozukluklar
1-Dişsel bozukluklar; çapraşıklıklar, aralıklar, gömülü dişler, eksik ya da fazla dişler gibi sadece dişleri ilgilendiren bozukluklardır. Tedavileri her yaşta mümkündür.
Diş eksikliklerinde ortodontik tedavi ile diş boşluklarını kapatmak mümkündür. Böylelikle boşluğun protezle kapatılmasına ihtiyaç kalmaz.
2-İskeletsel bozukluklar; alt ya da üst çenenin önde ya da geride olması, önde açık kapanış olması gibi çeneleri kapsayan bozukluklardır. Tedavileri daha kapsamlı ve uzun süreli olup, hastanın yaşı oldukça önemlidir. Büyümenin devam ettiği yaşlar tedavi için en uygun dönemdir.
Erişkin yaşta bu problemler için ortognatik cerrahi adı verilen ameliyat destekli ortodontik tedaviler gündeme gelebilir.
Ortodontik Bozuklukların Nedenleri
- Kalıtımsal problemler
- Sonradan kazanılmış problemler
Kalıtımsal problemler anneden küçük çene yapısı, babadan büyük dil yapısı alınması nedeniyle çapraşıklık oluşması gibi genetik kökenlidirler.
Süt dişi çürüklerinin tedavilerinin yapılmaması, erken süt dişi kayıpları, uzun süre yalancı emzik ya da biberon kullanmak ya da parmak emmek gibi çevresel faktörlerle oluşan bozukluklardır. Ortodontik bozuklukların oluşmaması için süt dişlerinin tedavileri mutlaka yapılmalı nasıl olsa değişecek düşüncesiyle ihmal edilmemelidir. Zamanından çok önce kaybedilen süt dişlerinin yerlerine yer tutucular yapılmalıdır. Parmak emme dil itme gibi alışkanlıklar varsa habit breaker dediğimiz alışkanlık kırıcı apareyler kullanılmalıdır.
Erişkin Ortodontisi
Gelişen teknoloji ve tedavi teknikleri ile ortodontik tedavi ileri yaşlarda yaygınlaşmıştır. Özellikle seramik malzemeler kullanılarak estetik kaygıları en aza indirgemek mümkündür. İleri yaşlarda yapılacak ortodontik tedavi ile iyi bir estetik sağlandığı gibi dişeti problemlerinin çözümüne de katkıda bulunulur. Bazen de daha iyi protezler yapabilmek için proteze hazırlık amacıyla ortodontik tedaviler yapılabilmekte, dişler proteze en uygun hale getirilmektedir.
Pekiştirme Tedavisi
Ortodontik tedavi sonrası dişlerin bozulmaması için retansiyon apareyleri dediğimiz koruyucuların muhakkak kullanılmalıdır. Tedavi sonrası dişlerin etrafındaki yapılar dişlerin yeni konumuna adapte olmamışlardır, dişlerin etrafındaki kemik dokusu olgunlaşmamıştır. Bu yüzden dişler eski formlarına dönebilir. Bunu engellemek için kullanılan koruyucular sabit ya da hareketli olabilirler.
Merak Ettikleriniz
Uygulama seansı kesinlikle ağrısız basit bir işlemdir. Ancak ilk birkaç gün alışma süresi olup, yanaklarda yara dişlerde sızlama gibi hafif şikayetler olabilir. 1 hafta sonunda bu şikayetler ortadan kalkar.
Her yaşta ortodontik tedavi yapılabilmektedir. Ancak yaşa göre tedavi planlaması değişebilir.
Aslında her problem için müdehale etmeyi tercih ettiğimiz dönemler farklıdır. Mesela alt çene gelişim geriliği olan bir bireyde büyüme gelişimin en hızlı olduğu buluğ çağda, parmak emmeye bağlı problemi olan çocukta mümkün olduğunca erken ya da sadece basit çapraşıklık varsa bütün dişlerin tamamlandığı yaş olan 12 yaş dönemlerini tercih ederiz.
Tellerin kendisi çürüğe neden olmaz. Ancak ağız bakımı kötü olan hastalarda tellerin etrafında yiyecek artıkları kolayca birikeceğinden leke ve çürük oluşumuna rastlanabilir. Ancak ağız bakımı iyi olduğu sürece böyle bir risk yoktur.
Özellikle her yemekten sonra dişlerin fırçalanmasını istiyoruz. Braketlerin altında kalan bölgelerin çürüme riski yoktur, ancak etraflarının iyi temizlenmesi gerekir. Bunun için özel olarak tasarlanmış ortodontik fırçaları ve ara yüz fırçalarını kullanmalısınız.
Tellerin kırılmasına yol açacak her türlü sert yiyecekten uzak durmalısınız. Ön dişlerinizle yiyecekleri koparmamalı, keserek küçük lokmalar halinde arka dişlerinizle yemelisiniz. Asitli içecekler tüketmemeli, sakız gibi yapışkan şeylerden uzak durmalısınız.
Ortodontik tedavilerin süresi problemin şiddetine, hastanın yaşına, tedavi tekniğine bağlı olarak değişebilmektedir. Ancak en önemli unsur hasta uyumudur. Braketlerinizi kırmazsanız, ağız bakımınızı eksiksiz sağlarsanız, size verilen aparey lastik vb. düzgün kullanırsanız ve de randevularınıza düzgün gelirseniz minimum sürede tedaviniz tamamlanır.
Estetik braketler diş renginde olup, oldukça az fark edilirler. Lingual teknik adı verilen dişlerin iç yüzeylerine takılan braketlerde vardır. Bir diğer alternatif de şeffaf plaklarla yapılan tedavidir. Ancak her teknik herkes için uygun olmayabilir.
Ortodontik tedaviler sırasında yer darlığının giderilmesi, kapanışın düzeltilmesi, daha iyi bir estetik sağlanabilmesi için bazen diş çekimine ihtiyaç duyulabilir. Bu amaçla sıklıkla küçük azı dişlerinin çekimi yapılır. Tedaviden sonra diş çekildiği anlaşılmayacak şekilde boşluklar tamamen kapatılır. Günümüzde ilerleyen teknikler sayesinde diş çekimi ihtiyacı azalmış olsa da diş çekiminin kaçınılmaz olduğu vakalar vardır.
Dişlerimizde ömür boyu süren bir değişim vardır. Ortodontik tedavi görmemiş kişilerde dahi belli bir yaştan sonra dişlerde bozulma olduğunu duyabilirsiniz. Ortodontik tedaviden sonra dişlerin ve çevre dokuların yeni pozisyonlarına alışması zaman alır. Bu yüzden tedavi sonrası muhakkak pekiştirme işlemi yapılmalıdır. Bu amaçla tasarlanmış özel koruyucular kullanılmalıdır.
- Ortodontik tedavi ağrılı bir işlem midir?
- Ortodontik tedavi her yaşta yapılabilir mi?
- Ortodontik tedavi için en uygun yaş nedir?
- Diş telleri çürüğe neden olur mu?
- Tellerle dişlerimi fırçalayabilir miyim?
- Braketlerim takıldıktan sonra nelere dikkat etmeliyim?
- Tedavim ne kadar sürecektir?
- Tellerimin görünmesinden rahatsız oluyorum, görünmeyen teller yok mu?
- Tedavim için diş çekilmesi gerektiği söylendi, diş çekmeden ortodontik tedavi yapılamaz mı?
- Ortodontik tedaviyle düzelen dişlerim tekrar bozulabilir mi?